Η πρόληψη σχεδόν του συνόλου των γυναικολογικών νοσημάτων, επιβάλλει την ετήσια εξέταση κάθε γυναίκας από τον γυναικολόγο της. Η εξέταση αυτή, ξεκινάει από το πρώτο έτος μετά την έναρξη της σεξουαλικής ζωής της γυναίκας και φτάνει αρχικά, μέχρι και την ηλικία των 65 ετών. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει το καθιερωμένο, ετήσιο Τεστ Παπανικολάου (Τεστ Παπ) καθώς και το γυναικολογικό-διακολπικό υπερηχογράφημα. Στις γυναίκες άνω των 40 ετών, προστίθεται στην ετήσια εξέταση και η μαστογραφία, η οποία συνεχίζεται και μετά τα 65 έτη, αν η γενική υγεία της γυναίκας είναι καλή. Η ετήσια επανάληψη της γυναικολογικής εξέτασης, είναι θεμελιώδης για την έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση, πληθώρας γυναικολογικών παθήσεων.

Ανατομία του γυναικείου αναπαραγωγικού-γεννητικού συστήματος

Το γεννητικό σύστημα της γυναίκας αποτελείται από τα εξωτερικά γεννητικά όργανα (αιδοίο, κόλπος και τράχηλος της μήτρας) τα οποία είναι ορατά από το γυναικολόγο κατά τη γυναικολογική εξέταση, και τα εσωτερικά γεννητικά όργανα (σώμα της μήτρας, σάλπιγγες και ωοθήκες) τα οποία βρίσκονται μέσα στην κοιλιά της γυναίκας και δεν είναι ορατά, παρά μόνο με απεικονιστικές μεθόδους, όπως το διακολπικό υπερηχογράφημα.

Τα γυναικεία γεννητικά όργανα (εικόνα αριστερά) και η θέση τους στην κοιλιά (εικόνα δεξιά)

Το Τεστ Παπανικολάου

Το Τεστ Παπανικολάου (Τεστ Παπ) πήρε το όνομά του, από τον Έλληνα γιατρό Γεώργιο Παπανικολάου, που το ανακάλυψε αρχικά το 1944. Η γενικευμένη χρήση του Τεστ Παπ, καθιερώθηκε από το 1954 και μετά, οπότε και ο Παπανικολάου συνέγραψε το μεγάλο του έργο, «Άτλαντας της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας» (Atlas of Exfoliative Cytology), εδραιώνοντας και επίσημα τη νέα ιατρική πρακτική και ειδικότητα, που ουσιαστικά ανέπτυξε ο ίδιος από το μηδέν.

Ο γυναικολόγος κατά τη λήψη του Τεστ Παπανικολάου, παίρνει κύτταρα από τον τράχηλο της μήτρας, και τα οποία μπορούν να εξετασθούν στο μικροσκόπιο. Έτσι μπορεί να βρεθεί, αν αυτά τα κύτταρα έχουν αλλαγές στη δομή τους, οι οποίες μετά από αρκετά χρόνια, μπορούν να καταλήξουν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η εξέταση είναι απλή, ανώδυνη, διαρκεί δύο λεπτά και προκαλεί ελάχιστη ενόχληση στην ασθενή. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες (μετά τον καρκίνο του μαστού) και είναι σημαντική αιτία θανάτου πολλών γυναικών, σε όλο τον κόσμο.

Οι αλλαγές των κυττάρων του τραχήλου, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων προέρχονται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus, HPV), ο οποίος μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και είναι πολύ κοινός μεταξύ των νέων γυναικών. Γι’ αυτό το λόγο, συστήνεται η ετήσια επανάληψη του Τεστ Παπανικολάου, σε όλες τις γυναίκες, ξεκινώντας μέσα στον πρώτο χρόνο μετά από την πρώτη τους σεξουαλική επαφή. Το Τεστ Παπανικολάου, μπορεί να ανακαλύψει προκαρκινικές αλλοιώσεις των κυττάρων του τραχήλου, μέχρι και 15 χρόνια πριν αυτές καταλήξουν στον καρκίνο.  Η σημασία του λοιπόν, είναι τεράστια στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου.

Το διακολπικό υπερηχογράφημα.

Το διακολπικό υπερηχογράφημα, είναι η εξέταση με την οποία εξετάζουμε τα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας, δηλαδή το σώμα της μήτρας, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες. Γίνεται με την εισαγωγή στον κόλπο, μιας μικρού μεγέθους συσκευής υπερήχων, η οποία είναι ελάχιστα ενοχλητική για την γυναίκα, λιγότερο κι από το Τεστ Παπ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι με το διακολπικό υπερηχογράφημα μπορούν να διαγνωστούν παθήσεις της μήτρας (π.χ. ινομυώματα) όπως και των ωοθηκών (π.χ. κύστεις), που είναι πολύ συνηθισμένες μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Φυσικά οι δυνατότητες του υπερηχογραφήματος δεν εξαντλούνται σε αυτές τις περιπτώσεις που αναφέραμε, αλλά υπάρχει μία μεγάλη γκάμα περιπτώσεων που η εξέταση χρειάζεται να πραγματοποιηθεί.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει το διακολπικό υπερηχογράφημα, είναι φυσικά η γυναίκα να έχει ξεκινήσει τη σεξουαλική της ζωή. Για μικρότερα κορίτσια, μπορεί να γίνει (εφ’ όσον χρειαστεί), το κλασικό υπερηχογράφημα από την κοιλιά (διακοιλιακό), το οποίο όμως δεν παρέχει την ίδια ποιότητα εικόνας με το διακολπικό.

 Η μήτρα, όπως απεικονίζεται σε διακολπικό υπερηχογράφημα

Η μαστογραφία

Η μαστογραφία είναι η εξέταση που χρησιμοποιείται για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, του συχνότερου καρκίνου στις γυναίκες. Κάθε γυναίκα οφείλει στην ηλικία των 35 χρόνων να υποβληθεί στην πρώτη της μαστογραφία, η οποία ονομάζεται μαστογραφία αναφοράς. Αν η εξέταση αυτή είναι φυσιολογική, χωρίς δηλαδή παθολογικά ευρήματα, τότε η επόμενη θα γίνει στην ηλικία των 40 χρόνων και θα επαναλαβάνεται ετησίως. Με τον τρόπο αυτό, η διάγνωση παθήσεων του μαστού γίνεται έγκαιρα και η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική.

Σκίτσο που απεικονίζει πως γίνεται η μαστογραφία

Τα τελευταία χρόνια έχει έρθει στο προσκήνιο και η ψηφιακή μαστογραφία. Είναι πιο ακριβής και πιο λεπτομερής εξέταση από την συμβατική μαστογραφία, και είναι σε θέση να κάνει ακόμα πιο πρώϊμη διάγνωση, κάνοντας έτσι και τη θεραπεία πιο αποτελεσματική. Συμπληρωματικά με τη μαστογραφία, για ακόμη πιο καλή και έγκαιρη διάγνωση των παθήσεων του μαστού, έχουμε στη διάθεσή μας τόσο το υπερηχογράφημα μαστών, όσο και την μαγνητική τομογραφία μαστών, σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις.

Η ανησυχία που υπάρχει μεταξύ των γυναικών, σε σχέση με την ακτινοβολία που λαμβάνουν κάνοντας μαστογραφία κάθε χρόνο, είναι τελείως λανθασμένη και πρακτικά είναι ένας μύθος. Τα νεότερα μηχανήματα μαστογραφίας, εκπέμπουν πολύ μικρότερη ποσότητα ακτινοβολίας σε σχέση με τα παλαιότερα και αποδίδουν πολύ καλύτερης ποιότητας ποιότητας εικόνες. Υπολογίζεται ότι η ποσότητα ακτινοβολίας που λαμβάνει μια γυναίκα κάνοντας μαστογραφία, είναι περίπου 7.5 φορές μικρότερη, από την ακτινοβολία που λαμβάνει μέσα σε ένα χρόνοα, από το περιβάλλον στο οποίο ζει.

Επίλογος

Η ετήσια γυναικολογική εξέταση (Τεστ Παπανικολάου, υπερηχογράφημα και μαστογραφία) είναι σε θέση να διαγνώσει έγκαιρα μια μεγάλη ποικιλία γυναικολογικών παθήσεων και να επιτρέψει την έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία τους, προφυλάσσοντας την υγεία των γυναικών. Η ετήσια εξέταση είναι πολύ σημαντική για όλες τις γυναίκες. Μεγαλύτερη βαρύητα όμως έχει για τις νεότερες γυναίκες, που δεν έχουν ακόμα αποφασίσει ακόμα να αποκτήσουν παιδιά. Η παρακολούθηση της γυναικολογικής υγείας όταν η γυναίκα βρίσκεται σε νεαρή ηλικία, μπορεί να διαφυλάξει το μέλλον της ως μητέρα, όταν φυσικά η ίδια το αποφασίσει να γίνει.